volgende interviews: Jonas Geirnaert, Octave Landuyt, Werner Cuvelier, Eva Vermandel…
Interview
met Tom Liekens (°1977)
met Tom Liekens (°1977)
door
Hilde Van Canneyt, in de zomer van 2015.
Hilde Van Canneyt, in de zomer van 2015.
HVC:
Op de achterflap van jouw meest recente monografie Tom
Liekens 2004-2014
staat te lezen dat je monumentale schilderijen en collages maakt met
een eigen beeldtaal.
Welke
thema’s keren terug? De natuur in haar kunstmatige vorm, zoals we
die kennen uit dierentuinen en natuurhistorische musea, alsook de
manier waarop landschappen en dieren worden voorgesteld doorheen de
kunstgeschiedenis en in sprookjes en films. Ik las ook dat je werk
doorspekt is van kunst- en cultuurhistorische citaten. Mark Ruyters,
hoofdredacteur van kunsttijdschrift Hart, schrijft in je boek dat je
aan een eigen persoonlijke beeldtaal bouwt, meteen herkenbaar: “Een
ogenschijnlijk kleurrijke, vrolijke wereld, maar tegelijkertijd vol
met weerhaken, melancholie, donkerte en transcendentie.” Ik vermoed
dat je je in al die woorden kan vinden?
thema’s keren terug? De natuur in haar kunstmatige vorm, zoals we
die kennen uit dierentuinen en natuurhistorische musea, alsook de
manier waarop landschappen en dieren worden voorgesteld doorheen de
kunstgeschiedenis en in sprookjes en films. Ik las ook dat je werk
doorspekt is van kunst- en cultuurhistorische citaten. Mark Ruyters,
hoofdredacteur van kunsttijdschrift Hart, schrijft in je boek dat je
aan een eigen persoonlijke beeldtaal bouwt, meteen herkenbaar: “Een
ogenschijnlijk kleurrijke, vrolijke wereld, maar tegelijkertijd vol
met weerhaken, melancholie, donkerte en transcendentie.” Ik vermoed
dat je je in al die woorden kan vinden?
TL:
Klopt.
Klopt.
HVC:
Om je werk te begrijpen moeten we teruggaan
in de tijd. Want die
onuitputtelijke beelden-wereld van jou is grotendeels ontstaan in je
jeugd. Je bent opgegroeid in Heist-op-den-Berg, tussen de velden, en
al van jongs af was je een natuurliefhebber. Je bezocht
natuurhistorische musea en dierentuinen en je was lid van een
natuurvereniging. Je vader had ook een soort Wunderkammer
met opgezette dieren, vlinderkasten en dieren op sterk water.
Daarnaast tekende en schilderde je ook al op jonge leeftijd.
Om je werk te begrijpen moeten we teruggaan
in de tijd. Want die
onuitputtelijke beelden-wereld van jou is grotendeels ontstaan in je
jeugd. Je bent opgegroeid in Heist-op-den-Berg, tussen de velden, en
al van jongs af was je een natuurliefhebber. Je bezocht
natuurhistorische musea en dierentuinen en je was lid van een
natuurvereniging. Je vader had ook een soort Wunderkammer
met opgezette dieren, vlinderkasten en dieren op sterk water.
Daarnaast tekende en schilderde je ook al op jonge leeftijd.
TL:
Ik denk dat de kiem van alles wat ik nu doe, eigenlijk al heel vroeg
aanwezig was. Ik zat vanaf mijn vijfde al op de plaatselijke
academie. Vanaf dan ben ik gepassioneerd blijven tekenen en
schilderen. Tegelijkertijd was ik bezeten van alles wat met de natuur
te maken had. Ik maakte dan ook vaak natuurwandelingen doorheen de
Netevallei en andere natuurgebieden. Ik had ook terraria en aquaria
en een grote volière. Terwijl ik nu eigenlijk nauwelijks nog in de
natuur kom en een stadsmens ben geworden. Maar die interesse is
gebleven, en diende zich aan als onderwerp in mijn werk.
Ik denk dat de kiem van alles wat ik nu doe, eigenlijk al heel vroeg
aanwezig was. Ik zat vanaf mijn vijfde al op de plaatselijke
academie. Vanaf dan ben ik gepassioneerd blijven tekenen en
schilderen. Tegelijkertijd was ik bezeten van alles wat met de natuur
te maken had. Ik maakte dan ook vaak natuurwandelingen doorheen de
Netevallei en andere natuurgebieden. Ik had ook terraria en aquaria
en een grote volière. Terwijl ik nu eigenlijk nauwelijks nog in de
natuur kom en een stadsmens ben geworden. Maar die interesse is
gebleven, en diende zich aan als onderwerp in mijn werk.
HVC:
Je hebt zelfs even gespeeld met het idee om bioloog of
landschapsarchitect te worden?
Je hebt zelfs even gespeeld met het idee om bioloog of
landschapsarchitect te worden?
TL:
Dat was naïef. Tijdens mijn middelbare studies
wiskunde-wetenschappen leerde ik al gauw dat wetenschappen niet
alleen maar naar planten en dieren kijken is, en dus gaf ik snel toe
aan mijn artistieke roeping. Op mijn achttiende ging ik dan ook
vastbesloten naar de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te
Antwerpen.
Dat was naïef. Tijdens mijn middelbare studies
wiskunde-wetenschappen leerde ik al gauw dat wetenschappen niet
alleen maar naar planten en dieren kijken is, en dus gaf ik snel toe
aan mijn artistieke roeping. Op mijn achttiende ging ik dan ook
vastbesloten naar de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te
Antwerpen.
 |
| En fôret de Fonainebleau (2011) |
HVC:
Je hebt naast je respect voor hedendaagse kunstenaars ook een grote
fascinatie voor Romantiek, Barok en Expressionisme. Werd
dat eigenlijk al aangewakkerd vóór je academietijd, of is het pas
vanaf het moment dat je les begon te krijgen dat je kennis hebt
gemaakt met al die kunstenaars?
TL:
Ik heb in de zomer voordat ik naar de academie ging een
Interrail-ticket gekocht waarmee je door heel Europa kon reizen. Ik
ben die hele zomer van elk groot museum naar het volgende getrokken.
Op heel korte tijd heb ik toen de hele Westerse kunstgeschiedenis
zien passeren. Vanaf mijn 18de koop ik elke week een kunstboek.
Ondertussen heb ik al een hele wand vol.
Ik heb in de zomer voordat ik naar de academie ging een
Interrail-ticket gekocht waarmee je door heel Europa kon reizen. Ik
ben die hele zomer van elk groot museum naar het volgende getrokken.
Op heel korte tijd heb ik toen de hele Westerse kunstgeschiedenis
zien passeren. Vanaf mijn 18de koop ik elke week een kunstboek.
Ondertussen heb ik al een hele wand vol.
HVC:
Je bent iemand die openlijk de Taschen-kunstboeken
waardeert. Net omdat daar de basiskunstenaars in staan?
Je bent iemand die openlijk de Taschen-kunstboeken
waardeert. Net omdat daar de basiskunstenaars in staan?
TL:
Ja, de “Taschen-kunstenaars”, daarmee begon het voor mij. Ik ben
net naar het Van Gogh-museum in Amsterdam geweest. Wel, ik vind dat
verpletterend goed. Alleen, als iemand vraagt wat je goed vindt en je
zegt: “Vincent Van Gogh!”, dan komt dat nogal naïef over. Maar
dat is nu toevallig wel buitengewoon goed. Ook Rubens, Ensor,
Picasso, Gauguin en Munch zijn fantastische kunstenaars die iemand
die nauwelijks iets van kunst kent, ook nog zou kunnen noemen. Maar
er zijn natuurlijk nog zoveel andere geweldige kunstenaars.
Ja, de “Taschen-kunstenaars”, daarmee begon het voor mij. Ik ben
net naar het Van Gogh-museum in Amsterdam geweest. Wel, ik vind dat
verpletterend goed. Alleen, als iemand vraagt wat je goed vindt en je
zegt: “Vincent Van Gogh!”, dan komt dat nogal naïef over. Maar
dat is nu toevallig wel buitengewoon goed. Ook Rubens, Ensor,
Picasso, Gauguin en Munch zijn fantastische kunstenaars die iemand
die nauwelijks iets van kunst kent, ook nog zou kunnen noemen. Maar
er zijn natuurlijk nog zoveel andere geweldige kunstenaars.
HVC:
Je had in het begin ook het geluk dat je in de Antwerpse academie les
kreeg van kunstenaar Fred Bervoets. Een legendarische lesgever die
ook als mens en kunstenaar erg gedreven en bezeten is.
Je had in het begin ook het geluk dat je in de Antwerpse academie les
kreeg van kunstenaar Fred Bervoets. Een legendarische lesgever die
ook als mens en kunstenaar erg gedreven en bezeten is.
TL:
Fred heeft een enorme energie. Hij behandelde zijn studenten niet
vanuit de leraar-leerling positie, maar echt als collega-kunstenaars.
Hij sprak vanuit de praktijk en was enthousiast over kunstenaars,
zonder dat hij er een boek van bij had. Dan moest je dat snel op een
bierkaartje kribbelen en zelf gaan opzoeken, toen nog in de
bibliotheek. Op die manier heb ik heel veel kunstenaars leren kennen,
en werkte zijn vuur als een goeie stimulans. Van hem als kunstenaar
heb ik geleerd om een heel eigen traject koppig te blijven volgen,
wars van modes of tendensen. Dat vind ik knap aan Fred: dat hij
zonder enig compromis zijn eigen pad volgt.
Fred heeft een enorme energie. Hij behandelde zijn studenten niet
vanuit de leraar-leerling positie, maar echt als collega-kunstenaars.
Hij sprak vanuit de praktijk en was enthousiast over kunstenaars,
zonder dat hij er een boek van bij had. Dan moest je dat snel op een
bierkaartje kribbelen en zelf gaan opzoeken, toen nog in de
bibliotheek. Op die manier heb ik heel veel kunstenaars leren kennen,
en werkte zijn vuur als een goeie stimulans. Van hem als kunstenaar
heb ik geleerd om een heel eigen traject koppig te blijven volgen,
wars van modes of tendensen. Dat vind ik knap aan Fred: dat hij
zonder enig compromis zijn eigen pad volgt.
HVC:
In jouw werk lijkt het ook niet alsof je compromissen maakt. Want met
andere kunstenaars in België kun je jou niet meteen vergelijken.
Toch niet qua beeldtaal.
In jouw werk lijkt het ook niet alsof je compromissen maakt. Want met
andere kunstenaars in België kun je jou niet meteen vergelijken.
Toch niet qua beeldtaal.
TL:
Ik denk dat je moeilijk een artiest zult kunnen opnoemen, ook
internationaal, waarvan je zegt: “Oh, daar heeft Liekens heel hard
bij geleend.”
Ik denk dat je moeilijk een artiest zult kunnen opnoemen, ook
internationaal, waarvan je zegt: “Oh, daar heeft Liekens heel hard
bij geleend.”
 |
| Chaos heerst (2011) |
HVC:
De meeste kunstenaars gaan nadat ze uit de academie komen de
eenzaamheid in. Maar jij richtte met gelijkgezinden het
kunstenaarscollectief Placenta
op. Onder die naam organiseerden jullie jarenlang tentoonstellingen
in leegstaande ruimten in Antwerpen.
Samen
sterk?
sterk?
TL:
Ja, het Placenta–collectief
bestond uit mensen die ik op school had leren kennen: Bart Van Dijck,
Nadia Naveau, Philip Metten, Caroline Coolen en Stefan Serneels.
Maar ook kunstenaars als Vaast Colson, Nick Andrews, Anton Cotteleer,
Lieven Segers, … zijn vrienden die ik al ken van in mijn
academietijd. In het begin liepen we de deur plat bij elkaars atelier
en voerden we veel discussies over kunst tot diep in de nacht. Nu
moet ik zeggen dat dat die discussies wel na enkele jaren stoppen. Al
heb je dat nodig in het begin, om jezelf te positioneren; om te weten
wat je écht vindt, en wat je niet vindt. Maar op een gegeven moment
weet je waar een ander voor staat en respecteer je dat zonder dat je
daar verder nog over in discussie moet gaan.
Ja, het Placenta–collectief
bestond uit mensen die ik op school had leren kennen: Bart Van Dijck,
Nadia Naveau, Philip Metten, Caroline Coolen en Stefan Serneels.
Maar ook kunstenaars als Vaast Colson, Nick Andrews, Anton Cotteleer,
Lieven Segers, … zijn vrienden die ik al ken van in mijn
academietijd. In het begin liepen we de deur plat bij elkaars atelier
en voerden we veel discussies over kunst tot diep in de nacht. Nu
moet ik zeggen dat dat die discussies wel na enkele jaren stoppen. Al
heb je dat nodig in het begin, om jezelf te positioneren; om te weten
wat je écht vindt, en wat je niet vindt. Maar op een gegeven moment
weet je waar een ander voor staat en respecteer je dat zonder dat je
daar verder nog over in discussie moet gaan.
HVC:
Organisch zijn jullie elk je eigen pad gegaan zonder bij wijze van
spreken nog bij elkaar te rade te gaan?
Organisch zijn jullie elk je eigen pad gegaan zonder bij wijze van
spreken nog bij elkaar te rade te gaan?
TL:
Ja, maar in het begin was dat wel heel belangrijk. En wij waren ook
zo wat ‘angry young
men’ die niet zaten te
wachten om gevraagd te worden door de één of andere curator, maar
liever de dingen zelf organiseerden op onze manier.
Ja, maar in het begin was dat wel heel belangrijk. En wij waren ook
zo wat ‘angry young
men’ die niet zaten te
wachten om gevraagd te worden door de één of andere curator, maar
liever de dingen zelf organiseerden op onze manier.
HVC:
Dat was slim. Want veel andere ‘young
artists’ staan
na hun afstuderen vaak plots alleen en lopen wat verloren. En nog
erger: wachten tot iemand hen de hand reikt.
Dat was slim. Want veel andere ‘young
artists’ staan
na hun afstuderen vaak plots alleen en lopen wat verloren. En nog
erger: wachten tot iemand hen de hand reikt.
TL:
Dat was noodzakelijk, ja. Ik heb natuurlijk ook het geluk gehad dat
in mijn afstudeerjury Adriaan Raemdonck zat, de galerist van Galerie
de Zwarte Panter in Antwerpen. En ook de genoemde Fred Bervoets en
Ysbrant. Twee voorname kunstenaars van zijn galerij, die beiden tegen
hem zeiden: “Dat werk is fantastisch! Die
moet je nemen, Adi!” Ik weet niet of dat de doorslag gaf, maar kort
na de jury vroeg hij mij om in zijn galerie te exposeren. Ik kon mij
dus niet permitteren om een week stil te vallen,
en bleef na de academie gewoon verder schilderen. Ik zocht een
goedkoop appartement, en richtte de grootste kamer – de living
eigenlijk – in als atelier. Ik heb in die zin mijn prioriteiten
gesteld. Mijn ouders –
die dat ook goed nieuws vonden dat ik al direct werd opgepikt –
hebben voor mij tot aan de opening de huur betaald, zodat ik daar
alvast niet van moest wakkerliggen.
Dat was noodzakelijk, ja. Ik heb natuurlijk ook het geluk gehad dat
in mijn afstudeerjury Adriaan Raemdonck zat, de galerist van Galerie
de Zwarte Panter in Antwerpen. En ook de genoemde Fred Bervoets en
Ysbrant. Twee voorname kunstenaars van zijn galerij, die beiden tegen
hem zeiden: “Dat werk is fantastisch! Die
moet je nemen, Adi!” Ik weet niet of dat de doorslag gaf, maar kort
na de jury vroeg hij mij om in zijn galerie te exposeren. Ik kon mij
dus niet permitteren om een week stil te vallen,
en bleef na de academie gewoon verder schilderen. Ik zocht een
goedkoop appartement, en richtte de grootste kamer – de living
eigenlijk – in als atelier. Ik heb in die zin mijn prioriteiten
gesteld. Mijn ouders –
die dat ook goed nieuws vonden dat ik al direct werd opgepikt –
hebben voor mij tot aan de opening de huur betaald, zodat ik daar
alvast niet van moest wakkerliggen.
HVC:
Naast je kunstenaarschap cureer je ook thematische tentoonstellingen,
zoals vorig jaar bijvoorbeeld Het
Wonderkabinet in
Het Pand in Gent. Dat
was een rariteitenkabinet met kunstwerken in confrontatie met
bijzondere objecten uit de collecties van UGent. Of binnenkort
Cowboys en
Indianen, over de
mythologie van het Wilde Westen. Beiden maakte je samen met curator
Frank Herreman. Hoe combineer je het kunstenaarschap met je werk als
tentoonstellingsmaker?
Naast je kunstenaarschap cureer je ook thematische tentoonstellingen,
zoals vorig jaar bijvoorbeeld Het
Wonderkabinet in
Het Pand in Gent. Dat
was een rariteitenkabinet met kunstwerken in confrontatie met
bijzondere objecten uit de collecties van UGent. Of binnenkort
Cowboys en
Indianen, over de
mythologie van het Wilde Westen. Beiden maakte je samen met curator
Frank Herreman. Hoe combineer je het kunstenaarschap met je werk als
tentoonstellingsmaker?
TL:
Dat is gewoon één geheel. Dat loopt door elkaar, want dat zijn
thema’s die ook in mijn werk zitten. Ik maak eigenlijk de
schilderijen die ik zélf zou willen zien, en ik maak de
tentoonstellingen die ik zélf zou willen bezoeken. Al mijn
fascinaties komen samen in mijn werk, en komen bij elkaar in de
tentoonstellingen die ik cureer. Die expo Cowboys
en Indianen met veel
objecten uit de collectie van wijlen Bobbejaan Schoepen, organiseer
ik niet toevallig. Ik heb zelf al werk rond cowboys gemaakt. Heel dat
westerngegeven heeft mij altijd gefascineerd. Dus nu maak ik er een
tentoonstelling rond. Voor mij gebeurt dat heel organisch. Dat is
niet vergezocht. Als ze mij nu zouden vragen: “Kun jij een expo
cureren rond dit of dat?”, ik weet niet of ik er zou op ingaan. Ik
doe gewoon de dingen die ik zelf wil doen.
Dat is gewoon één geheel. Dat loopt door elkaar, want dat zijn
thema’s die ook in mijn werk zitten. Ik maak eigenlijk de
schilderijen die ik zélf zou willen zien, en ik maak de
tentoonstellingen die ik zélf zou willen bezoeken. Al mijn
fascinaties komen samen in mijn werk, en komen bij elkaar in de
tentoonstellingen die ik cureer. Die expo Cowboys
en Indianen met veel
objecten uit de collectie van wijlen Bobbejaan Schoepen, organiseer
ik niet toevallig. Ik heb zelf al werk rond cowboys gemaakt. Heel dat
westerngegeven heeft mij altijd gefascineerd. Dus nu maak ik er een
tentoonstelling rond. Voor mij gebeurt dat heel organisch. Dat is
niet vergezocht. Als ze mij nu zouden vragen: “Kun jij een expo
cureren rond dit of dat?”, ik weet niet of ik er zou op ingaan. Ik
doe gewoon de dingen die ik zelf wil doen.
HVC:
Maar van jezelf hing er bijvoorbeeld in Het
Wonderkabinet
maar één werk. Waarom wil je dan zo’n expo maken?
Maar van jezelf hing er bijvoorbeeld in Het
Wonderkabinet
maar één werk. Waarom wil je dan zo’n expo maken?
TL:
Ik kan met evenveel plezier naar de dierentuin, naar een
natuurhistorisch museum of naar een natuurgebied gaan, als dat ik
naar kunst ga kijken. Voor mij is die ervaring heel gelijklopend. En
in die tentoonstelling heb ik die twee interesses en passies
gecombineerd. En ik heb willen aantonen dat dat eigenlijk niet zo
verschillend is: dat kennis en kunst beginnen bij verwondering.
Ik kan met evenveel plezier naar de dierentuin, naar een
natuurhistorisch museum of naar een natuurgebied gaan, als dat ik
naar kunst ga kijken. Voor mij is die ervaring heel gelijklopend. En
in die tentoonstelling heb ik die twee interesses en passies
gecombineerd. En ik heb willen aantonen dat dat eigenlijk niet zo
verschillend is: dat kennis en kunst beginnen bij verwondering.
HVC:
Je houdt er ook van om met je werk in speciale locaties te exposeren,
zoals in de Marmeren Zaal
in de Zoo of in een leeg zwembad in Brussel.
Je houdt er ook van om met je werk in speciale locaties te exposeren,
zoals in de Marmeren Zaal
in de Zoo of in een leeg zwembad in Brussel.
TL:
Ja, hoewel ik nu ook wel eens zin heb om in een witte, cleane ruimte
te gaan exposeren. Fred Bervoets was op een tentoonstelling van mij
in een leegstaande kerk. Er hingen heel veel grote werken, bijna
tegen elkaar, met ertussen de pilaar. Hij vroeg: “Weet je wie je
grootste concurrent is?”
Ja, hoewel ik nu ook wel eens zin heb om in een witte, cleane ruimte
te gaan exposeren. Fred Bervoets was op een tentoonstelling van mij
in een leegstaande kerk. Er hingen heel veel grote werken, bijna
tegen elkaar, met ertussen de pilaar. Hij vroeg: “Weet je wie je
grootste concurrent is?”
HVC:
Jijzelf?
Jijzelf?
TL:
(lacht) Ja. Hij zei: “Elk werk is gewoon een topper! Maar er hangen
er zoveel, en dan ook nog in een neogotische kerk! Je beconcurreert
jezelf!” Als hij het al zegt, een kunstenaar die zelf alles bomvol
hangt al was het behangpapier … (lacht).
(lacht) Ja. Hij zei: “Elk werk is gewoon een topper! Maar er hangen
er zoveel, en dan ook nog in een neogotische kerk! Je beconcurreert
jezelf!” Als hij het al zegt, een kunstenaar die zelf alles bomvol
hangt al was het behangpapier … (lacht).
HVC:
Je zei eerder al heel mooie dingen over schilderkunst. Over de
tijdloosheid van het doek. En dat er al 500 jaar geschilderd wordt
met dezelfde middelen: olieverf op doek. Elke schilder gebruikt al
eeuwen ongeveer dezelfde verf en penselen, zoals een muzikant het
moet doen met steeds dezelfde akkoorden. Het klopt dat schilderkunst
nog steeds is wat het was. Ik had daar nooit op die manier over
nagedacht.
Je zei eerder al heel mooie dingen over schilderkunst. Over de
tijdloosheid van het doek. En dat er al 500 jaar geschilderd wordt
met dezelfde middelen: olieverf op doek. Elke schilder gebruikt al
eeuwen ongeveer dezelfde verf en penselen, zoals een muzikant het
moet doen met steeds dezelfde akkoorden. Het klopt dat schilderkunst
nog steeds is wat het was. Ik had daar nooit op die manier over
nagedacht.
TL:
Je kunt niet anders dan je in die traditie plaatsen, want dat is nu
eenmaal een feit. De eerste uitdrukkingen van cultuur kunnen we in de
grotten van Altamira zien, en dat waren dierschilderingen op de wand.
Je kunt dus in een grillige lijn gaan van daar naar mij, of naar alle
schilders die nu schilderen. En sowieso, als ik vandaag een leeuw
schilder, denk je aan de leeuwen van Pieter Paul Rubens, of aan die
van Eugène Delacroix. Je kunt dat gewoon niet loskoppelen. Tenzij
je de schilder Delacroix niet kent, dan niet natuurlijk. Maar als je
die wel kent, dan heeft dat resonanties in de leeuw die ik vandaag
schilder. Als je een duif schildert, dan denk je automatisch aan
Picasso. Die connotatie blijft.
Je kunt niet anders dan je in die traditie plaatsen, want dat is nu
eenmaal een feit. De eerste uitdrukkingen van cultuur kunnen we in de
grotten van Altamira zien, en dat waren dierschilderingen op de wand.
Je kunt dus in een grillige lijn gaan van daar naar mij, of naar alle
schilders die nu schilderen. En sowieso, als ik vandaag een leeuw
schilder, denk je aan de leeuwen van Pieter Paul Rubens, of aan die
van Eugène Delacroix. Je kunt dat gewoon niet loskoppelen. Tenzij
je de schilder Delacroix niet kent, dan niet natuurlijk. Maar als je
die wel kent, dan heeft dat resonanties in de leeuw die ik vandaag
schilder. Als je een duif schildert, dan denk je automatisch aan
Picasso. Die connotatie blijft.
Alles
komt uit een traditie. Ik vind de gedachte interessant dat ik vandaag
schilder met dezelfde middelen als Van Eyck. Quasi. Dat is dezelfde
verf. Op doek. Hij schilderde op paneel. Wat later schilderde Rubens
op doek. Ik moet schilderen met dezelfde kleuren, met dezelfde
middelen. Ik strijd met dezelfde wapens. Ik sta voor dat witte doek
net zoals eender welke schilder er voor stond. En ik moet het doen;
die kleuren en die verf ‘ schudden’ tot een nieuw beeld. Dat is
voor mij net hetzelfde als voor mijn collega’s eeuwen geleden.
komt uit een traditie. Ik vind de gedachte interessant dat ik vandaag
schilder met dezelfde middelen als Van Eyck. Quasi. Dat is dezelfde
verf. Op doek. Hij schilderde op paneel. Wat later schilderde Rubens
op doek. Ik moet schilderen met dezelfde kleuren, met dezelfde
middelen. Ik strijd met dezelfde wapens. Ik sta voor dat witte doek
net zoals eender welke schilder er voor stond. En ik moet het doen;
die kleuren en die verf ‘ schudden’ tot een nieuw beeld. Dat is
voor mij net hetzelfde als voor mijn collega’s eeuwen geleden.
 |
| Foto: Djego Franssens |
 |
| Foto: Diego Franssens |
HVC:
Dat is toch geschift. Dat jij als man daar anno 2015 weer voor zo’n
doek staat, en eigenlijk óók de tijdsgeest uitdrukt.
TL:
Terwijl, als je met video werkt, dan is die geschiedenis een stuk
recenter. Zelfs fotografie bestaat maar vanaf halfweg de 19de
eeuw. Maar de geschiedenis van de schilderkunst is zo veel eeuwen
oud.
Terwijl, als je met video werkt, dan is die geschiedenis een stuk
recenter. Zelfs fotografie bestaat maar vanaf halfweg de 19de
eeuw. Maar de geschiedenis van de schilderkunst is zo veel eeuwen
oud.
Het
is mijn taak als schilder om dat medium te blijven vernieuwen. Want
je moet wel verrassen. Daarom vind ik het belangrijk om veel te
kennen. Het verhaal dat wij nu vertellen en dat mensen bezighoudt, is
in essentie niet verschillend van dat van iemand die tijdens de
Middeleeuwen leefde. Die werden ook verliefd, en hadden angst voor de
dood, en hadden hun twijfels, … Maar de manier waarop is wel
belangrijk om te kunnen communiceren met mensen van vandaag. De
schilders van de Middeleeuwen schilderden op die manier om die
menselijke verhalen over te brengen naar de mensen van toen. En wij
moeten een andere vorm zoeken, om de mensen van vandaag te verrassen
en te raken, om onze tijdsgeest uit te drukken.
is mijn taak als schilder om dat medium te blijven vernieuwen. Want
je moet wel verrassen. Daarom vind ik het belangrijk om veel te
kennen. Het verhaal dat wij nu vertellen en dat mensen bezighoudt, is
in essentie niet verschillend van dat van iemand die tijdens de
Middeleeuwen leefde. Die werden ook verliefd, en hadden angst voor de
dood, en hadden hun twijfels, … Maar de manier waarop is wel
belangrijk om te kunnen communiceren met mensen van vandaag. De
schilders van de Middeleeuwen schilderden op die manier om die
menselijke verhalen over te brengen naar de mensen van toen. En wij
moeten een andere vorm zoeken, om de mensen van vandaag te verrassen
en te raken, om onze tijdsgeest uit te drukken.
De
verhalen en gevoelens zijn hetzelfde, maar de vorm verandert altijd.
verhalen en gevoelens zijn hetzelfde, maar de vorm verandert altijd.
HVC:
Je vergelijkt schilderen ook met poëzie. Waarom?
Je vergelijkt schilderen ook met poëzie. Waarom?
TL:
In een roman heb je een heel tijdsverloop. En poëzie is veel
kernachtiger en moet met heel weinig toekomen. Wij schilders zitten
op een paar vierkante meter – bij mij toch – maar soms veel minder,
en daar moet je een hele wereld mee oproepen. Je moet betekenis en
emoties evoceren waar iemand anders misschien een hele roman voor
nodig heeft. En daarom zeg ik: ‘Poëzie!’ Omdat dat erin slaagt
om met een paar woorden een hele wereld op te roepen. En dat moet een
schilderij ook doen. Want dat is eigenlijk maar een moment in stil
beeld.
In een roman heb je een heel tijdsverloop. En poëzie is veel
kernachtiger en moet met heel weinig toekomen. Wij schilders zitten
op een paar vierkante meter – bij mij toch – maar soms veel minder,
en daar moet je een hele wereld mee oproepen. Je moet betekenis en
emoties evoceren waar iemand anders misschien een hele roman voor
nodig heeft. En daarom zeg ik: ‘Poëzie!’ Omdat dat erin slaagt
om met een paar woorden een hele wereld op te roepen. En dat moet een
schilderij ook doen. Want dat is eigenlijk maar een moment in stil
beeld.
HVC:
Maar je moet natuurlijk ook een moment nemen om die persoon te
capteren. Als het moment voorbij is …
Maar je moet natuurlijk ook een moment nemen om die persoon te
capteren. Als het moment voorbij is …
TL:
Ik houd
van schilderkunst die sensationeel is. Ik weet: dat klinkt eigenlijk
heel plat. Bij ‘sensationeel’ denk je aan circus. Maar toch houd
ik van datgene dat mensen aantrekt, grijpt, …
op een positieve of negatieve manier. En dat ze dan in het werk
worden gesleurd.
Ik houd
van schilderkunst die sensationeel is. Ik weet: dat klinkt eigenlijk
heel plat. Bij ‘sensationeel’ denk je aan circus. Maar toch houd
ik van datgene dat mensen aantrekt, grijpt, …
op een positieve of negatieve manier. En dat ze dan in het werk
worden gesleurd.
 |
| Taxidermist 2014 (acryl- en olieverf op doek, 150x200cm) |
HVC:
Bij jouw werk blijven mensen wel hangen, er valt veel te zien.
TL:
Omdat ik zowel inzet op het beeld – je kunt dat natuurlijk niet
helemaal van elkaar lostrekken – als op het schilderkundig
avontuur. Het ‘plastische’ verhaal is net zo belangrijk als het
narratieve. Laat ons zeggen dat je er anekdotische verhalen kunt in
ontdekken. Maar tegelijkertijd probeer ik het medium verder te
onderzoeken en verder te duwen. Ik ben pas naar het Rijksmuseum
geweest. Daar hangt De
Nachtwacht van
Rembrandt. Er hangt ook een werk van Frans Hals met hetzelfde thema,
eveneens grandioos. Maar er hangen ook heel veel werken van
tijdgenoten met dezelfde geportretteerde gildes, die mij totaal niks
doen. Ik vraag me er hoogstens bij af wie die personen zijn en wat ze
doen. Maar eigenlijk kan zelfs dat me niet schelen. De schilderijen
blijven hangen in de anekdote. Maar Rembrandts Nachtwacht
overstijgt dat ineens, door de magistrale manier waarop het
geschilderd is.
Omdat ik zowel inzet op het beeld – je kunt dat natuurlijk niet
helemaal van elkaar lostrekken – als op het schilderkundig
avontuur. Het ‘plastische’ verhaal is net zo belangrijk als het
narratieve. Laat ons zeggen dat je er anekdotische verhalen kunt in
ontdekken. Maar tegelijkertijd probeer ik het medium verder te
onderzoeken en verder te duwen. Ik ben pas naar het Rijksmuseum
geweest. Daar hangt De
Nachtwacht van
Rembrandt. Er hangt ook een werk van Frans Hals met hetzelfde thema,
eveneens grandioos. Maar er hangen ook heel veel werken van
tijdgenoten met dezelfde geportretteerde gildes, die mij totaal niks
doen. Ik vraag me er hoogstens bij af wie die personen zijn en wat ze
doen. Maar eigenlijk kan zelfs dat me niet schelen. De schilderijen
blijven hangen in de anekdote. Maar Rembrandts Nachtwacht
overstijgt dat ineens, door de magistrale manier waarop het
geschilderd is.
HVC:
Is het niet omdat we dat beeld kennen dat het dan meteen al dieper
gaat? Stel dat je dat beeld nog nooit gezien had in een reproductie?
Is het niet omdat we dat beeld kennen dat het dan meteen al dieper
gaat? Stel dat je dat beeld nog nooit gezien had in een reproductie?
TL:
Nee, ik kan bijvoorbeeld naar een Rubens of Caravaggio kijken zonder
mij af te vragen welke heilige er op staat.
Nee, ik kan bijvoorbeeld naar een Rubens of Caravaggio kijken zonder
mij af te vragen welke heilige er op staat.
Het
is de manier waarop. Want al die tijdgenoten van Rubens schilderden
diezelfde thema’s: Bijbelse taferelen en mythologische thema’s.
Dus het komt niet door het thema dat Rubens uitblinkt. Het is door de
bravoure, de compositie, de kleuren, … kortom gewoon de manier
waarop dat is gedaan, dat hij zich onderscheidt. Je kunt inhoud en
vorm wel niet volledig loskoppelen. In het ‘hoe’ zit natuurlijk
ook al de inhoud.
is de manier waarop. Want al die tijdgenoten van Rubens schilderden
diezelfde thema’s: Bijbelse taferelen en mythologische thema’s.
Dus het komt niet door het thema dat Rubens uitblinkt. Het is door de
bravoure, de compositie, de kleuren, … kortom gewoon de manier
waarop dat is gedaan, dat hij zich onderscheidt. Je kunt inhoud en
vorm wel niet volledig loskoppelen. In het ‘hoe’ zit natuurlijk
ook al de inhoud.
HVC:
De beweegreden om elementen in je werk te gebruiken, is zowel
inhoudelijk als vormelijk: je steekt veel informatie in je
schilderijen.
De beweegreden om elementen in je werk te gebruiken, is zowel
inhoudelijk als vormelijk: je steekt veel informatie in je
schilderijen.
TL:
Voor mij is het soms belangrijk om heel veel over mijn onderwerp op
te zoeken. Al ben ik mij bewust dat alle zaken die ik in het werk
stop niet noodzakelijk door de kijker worden gelezen.
Voor mij is het soms belangrijk om heel veel over mijn onderwerp op
te zoeken. Al ben ik mij bewust dat alle zaken die ik in het werk
stop niet noodzakelijk door de kijker worden gelezen.
Ik
geloof dat een groot deel van de interpretatie van het werk bij de
toeschouwers ligt. Een sterk beeld provoceert betekenis bij de
kijker. Het werk is natuurlijk niet vrijblijvend en dwingt misschien
bepaalde interpretaties af, maar de uiteindelijke betekenis ligt toch
bij de toeschouwer. Een werk dat te erg wil duiden is vervelend. Ik
heb liever een beeld dat open is.
geloof dat een groot deel van de interpretatie van het werk bij de
toeschouwers ligt. Een sterk beeld provoceert betekenis bij de
kijker. Het werk is natuurlijk niet vrijblijvend en dwingt misschien
bepaalde interpretaties af, maar de uiteindelijke betekenis ligt toch
bij de toeschouwer. Een werk dat te erg wil duiden is vervelend. Ik
heb liever een beeld dat open is.
 |
| The study |
HVC:
Dus tijdens het schilderen ben jij je wel bewust van de kijker? Of
niet?
TL:
Ik ben dan ook de kijker. Schilderen is actie-reactie. Want soms kom
ik in mijn atelier en doe ik bijvoorbeeld iets heel nonchalant en
heel impulsief, dat plots een verrassend resultaat oplevert. Soms
lijkt het werk verknoeid en verlaat ik even misselijk het atelier.
Maar door die impulsieve daad zie ik, als ik terugkeer, wel dat dat
beeld nieuwe mogelijkheden geeft. Het resultaat wordt anders dan
gepland. Dus in die zin maakt dat schilderij ook een beetje zichzelf.
Ik ben dan ook de kijker. Schilderen is actie-reactie. Want soms kom
ik in mijn atelier en doe ik bijvoorbeeld iets heel nonchalant en
heel impulsief, dat plots een verrassend resultaat oplevert. Soms
lijkt het werk verknoeid en verlaat ik even misselijk het atelier.
Maar door die impulsieve daad zie ik, als ik terugkeer, wel dat dat
beeld nieuwe mogelijkheden geeft. Het resultaat wordt anders dan
gepland. Dus in die zin maakt dat schilderij ook een beetje zichzelf.
HVC:
In een vroeger interview met Fleur Van Groningen in de krant De
Morgen zeg je dat
als je voor het doek staat, je moet barsten van het zelfvertrouwen.
Je ziet dat als een stukje de wereld veroveren. Maar hoe zet je dan
zo’n schilderij op? Want je hebt je ideeën, je hebt alles, en dan
begin je er gewoon aan? En dan voor dat doek staan, en zeggen: “Ik,
Tom Liekens, ga hier een meesterwerk maken!”?
In een vroeger interview met Fleur Van Groningen in de krant De
Morgen zeg je dat
als je voor het doek staat, je moet barsten van het zelfvertrouwen.
Je ziet dat als een stukje de wereld veroveren. Maar hoe zet je dan
zo’n schilderij op? Want je hebt je ideeën, je hebt alles, en dan
begin je er gewoon aan? En dan voor dat doek staan, en zeggen: “Ik,
Tom Liekens, ga hier een meesterwerk maken!”?
TL:
Amai, heb ik dat toen gezegd? Dat is al lang geleden! Ja, er is veel
twijfel vooraf. Ik stel bijvoorbeeld heel lang het moment dat ik ga
schilderen uit. Omdat dat altijd zo’n berg is waar je over moet. En
ik kan soms ook twijfelen achteraf, maar dat is minder. Meestal als
iets af is, ben ik al bezig met het volgende en probeer ik niet te
veel terug te kijken. Er moet een soort piek van zelfvertrouwen zijn
voor ik begin. Dan sta ik voor het doek en roep ik: “Come
on, bring it on! Nu is
het jij tegen ik.” Erg macho allemaal. (lacht)
Amai, heb ik dat toen gezegd? Dat is al lang geleden! Ja, er is veel
twijfel vooraf. Ik stel bijvoorbeeld heel lang het moment dat ik ga
schilderen uit. Omdat dat altijd zo’n berg is waar je over moet. En
ik kan soms ook twijfelen achteraf, maar dat is minder. Meestal als
iets af is, ben ik al bezig met het volgende en probeer ik niet te
veel terug te kijken. Er moet een soort piek van zelfvertrouwen zijn
voor ik begin. Dan sta ik voor het doek en roep ik: “Come
on, bring it on! Nu is
het jij tegen ik.” Erg macho allemaal. (lacht)
Want
het is net die lange schilderstraditie die je kan verlammen. Als ik
naar een topmuseum ga, zoals bijvoorbeeld Het Louvre, kan mij dat
overvallen. “Ik kan net zo goed stoppen,” denk ik op zo’n
moment. “Want kan ik hier iets aan toevoegen? Met dit alleen kan de
mensheid verder. Ik hoef niet nog meer schilderijen in de wereld te
brengen.” Dus ik moet wachten op momenten dat ik denk: “Nee, ik
wil mijn kantlijn hier zetten, en wel zeer krachtdadig en groot.”
HVC:
Je moet op een gegeven moment de kunstgeschiedenis neersabelen.
Anders begin je er niet aan. Je zei ergens dat je werken ontstaan in
een golfbeweging: het gaat je om het vernietigen, het verbeteren.
Schilderen om te schilderen zegt je eigenlijk niks. Het moet een
soort wrijving geven. Die veroveringstocht op het doek is belangrijk
voor jou, hé? Zo effe
rustig al fluitend een schilderij opzetten, doe je niet: het is toch
een soort boksring die je ingaat.
Je moet op een gegeven moment de kunstgeschiedenis neersabelen.
Anders begin je er niet aan. Je zei ergens dat je werken ontstaan in
een golfbeweging: het gaat je om het vernietigen, het verbeteren.
Schilderen om te schilderen zegt je eigenlijk niks. Het moet een
soort wrijving geven. Die veroveringstocht op het doek is belangrijk
voor jou, hé? Zo effe
rustig al fluitend een schilderij opzetten, doe je niet: het is toch
een soort boksring die je ingaat.
TL:
Het momentum is belangrijk bij mij. Het heeft bij mij geen zin om van
nine to five
te werken. Ik moet een moment afwachten. Dat kan dan dinsdagnamiddag
om 14u. zijn, en dan schilder ik ineens zes uur. En heel die koers
van dat schilderij wordt dan bepaald op dat moment. Maar als ik dat
niet voel, dan heeft het gewoon geen enkele zin. Want dan sta ik voor
dat doek als iemand die niet kan schilderen. Wat moet ik daar dan
doen? En dan weet ik het eigenlijk zelf niet. Ik moet een drang
hebben. ‘Noodzaak’ klinkt te romantisch. Je kunt ook zeggen:
goesting, … een soort drive die ik moet voelen. Anders gebeurt er
echt niks. En dan rol ik erin en dan maakt dat schilderij zichzelf.
Ik heb bij momenten wat je kunt noemen ‘een painter’s
block’. Dan kijk ik in
mijn eigen boek en weet ik niet hoe ik dat heb gemaakt. Dan denk ik:
“Ik kan dat niet meer!” Dan heb ik de vrees dat mijn beste werken
gemaakt zijn, zoals James Ensor dat ook deed voor zijn 40ste.
Het momentum is belangrijk bij mij. Het heeft bij mij geen zin om van
nine to five
te werken. Ik moet een moment afwachten. Dat kan dan dinsdagnamiddag
om 14u. zijn, en dan schilder ik ineens zes uur. En heel die koers
van dat schilderij wordt dan bepaald op dat moment. Maar als ik dat
niet voel, dan heeft het gewoon geen enkele zin. Want dan sta ik voor
dat doek als iemand die niet kan schilderen. Wat moet ik daar dan
doen? En dan weet ik het eigenlijk zelf niet. Ik moet een drang
hebben. ‘Noodzaak’ klinkt te romantisch. Je kunt ook zeggen:
goesting, … een soort drive die ik moet voelen. Anders gebeurt er
echt niks. En dan rol ik erin en dan maakt dat schilderij zichzelf.
Ik heb bij momenten wat je kunt noemen ‘een painter’s
block’. Dan kijk ik in
mijn eigen boek en weet ik niet hoe ik dat heb gemaakt. Dan denk ik:
“Ik kan dat niet meer!” Dan heb ik de vrees dat mijn beste werken
gemaakt zijn, zoals James Ensor dat ook deed voor zijn 40ste.
HVC:
Je steekt er alles in. Ben je dan zenuwachtig als je voor het eerst
zo’n vers werk toont aan iemand anders?
Je steekt er alles in. Ben je dan zenuwachtig als je voor het eerst
zo’n vers werk toont aan iemand anders?
TL:
Wat iemand anders vindt van mijn werk kan me,
om eerlijk te zijn, steeds minder schelen.
Wat iemand anders vindt van mijn werk kan me,
om eerlijk te zijn, steeds minder schelen.
HVC:
Ook niet als het je galeriehouder, kunstcriticus of museumdirecteur
is?
Ook niet als het je galeriehouder, kunstcriticus of museumdirecteur
is?
TL:
Nee.
Nee.
HVC:
Wil dat zeggen dat jij zo overtuigd bent van jezelf?
Wil dat zeggen dat jij zo overtuigd bent van jezelf?
TL:
Ik heb toen ik jonger was heel veel gehad aan Fred Bervoets
enerzijds, en Ysbrant anderzijds. Dat waren twee veel oudere
artiesten die geïnteresseerd op mijn atelier langskwamen. En daar
had ik bijna een soort vaderlijke zegen van nodig. En die kreeg ik
meestal ook. Hun mening vind ik nog steeds belangrijk. Niet dat ik
zit te schilderen met in mijn achterhoofd: “Wat zouden ze ervan
denken?” Maar als dat werk er dan is, ben ik wel benieuwd wat
bijvoorbeeld Fred of Ysbrant ervan vindt. Dat zijn eigenlijk de enige
twee. En dan mijn lief. De rest kan mij niet schelen, zelfs mijn
ouders niet.
Ik heb toen ik jonger was heel veel gehad aan Fred Bervoets
enerzijds, en Ysbrant anderzijds. Dat waren twee veel oudere
artiesten die geïnteresseerd op mijn atelier langskwamen. En daar
had ik bijna een soort vaderlijke zegen van nodig. En die kreeg ik
meestal ook. Hun mening vind ik nog steeds belangrijk. Niet dat ik
zit te schilderen met in mijn achterhoofd: “Wat zouden ze ervan
denken?” Maar als dat werk er dan is, ben ik wel benieuwd wat
bijvoorbeeld Fred of Ysbrant ervan vindt. Dat zijn eigenlijk de enige
twee. En dan mijn lief. De rest kan mij niet schelen, zelfs mijn
ouders niet.
HVC:
Maar het kan wel gebeuren dat een lief ingewisseld wordt, toch?
Maar het kan wel gebeuren dat een lief ingewisseld wordt, toch?
TL:
(lacht) Ja, da’s waar. Mijn lief kan veranderen.
(lacht) Ja, da’s waar. Mijn lief kan veranderen.
Ik
bedoel de persoon die op dat moment het dichtst bij mij staat. Ik ga
mijn schilderij niet veranderen omdat mijn lief het niet goed vindt.
Ik vind het alleen belangrijk dat die
dat goed vindt, snap je? Niet wat jij ervan vindt, of wie dan ook …
No offense.
Dat kan mij echt niet schelen.
bedoel de persoon die op dat moment het dichtst bij mij staat. Ik ga
mijn schilderij niet veranderen omdat mijn lief het niet goed vindt.
Ik vind het alleen belangrijk dat die
dat goed vindt, snap je? Niet wat jij ervan vindt, of wie dan ook …
No offense.
Dat kan mij echt niet schelen.
HVC:
Hmm …
Hmm …
TL:
Je kunt honderd mensen tegenkomen die iets fantastisch vinden, en
honderd andere mensen die datzelfde kunstwerk verschrikkelijk vinden.
Wat wil dat zeggen? Dat heft zichzelf op.
Je kunt honderd mensen tegenkomen die iets fantastisch vinden, en
honderd andere mensen die datzelfde kunstwerk verschrikkelijk vinden.
Wat wil dat zeggen? Dat heft zichzelf op.
HVC:
Ja, maar wat als ‘in de verkoop’ niemand om dat werk geeft?
Ja, maar wat als ‘in de verkoop’ niemand om dat werk geeft?
TL:
Dat kan mij ook niet schelen. Ik heb zo veel werken van 5m op 2m: dat
is een soort commerciële zelfmoord. Had ik dezelfde energie gestoken
in werken van 1m20 op 80cm, dan was ik rijker geweest. Maar dat
interesseert mij ook niet. Soms moet een bepaald werk klein zijn. En
een ander werk – en dat is dan meestal in mijn geval (lacht) –
moet dan groot zijn. Klaar. Elk schilderij is ook één voor mezelf.
Ik kan niet leven met een werk waar ik niet van houd. Dan bestaat het
niet. Je kunt zeggen: “Je schildert voor jezelf.” Maar dat is
natuurlijk dubbel, want ik schilder ook voor de kunstgeschiedenis. Ik
weet te veel.
Echt voor het plezier schilderen, doen mijn leerlingen
op de avondschool. Zij schilderen bijvoorbeeld een stilleven in een
impressionistische toets. En je ziet die genieten. Terwijl bij mij
elk schilderij écht wel een struggle
is. In die zin ligt dat
genot vaak niet in het schilderen – toch vaak een gevecht – maar
in het moment dat het eindelijk af is. En daar is mijn inzet groter.
Ik wil mezelf verrassen, ik wil een beeld brengen dat mij blijft
boeien. Daar haal ik mijn genot uit.
Dat kan mij ook niet schelen. Ik heb zo veel werken van 5m op 2m: dat
is een soort commerciële zelfmoord. Had ik dezelfde energie gestoken
in werken van 1m20 op 80cm, dan was ik rijker geweest. Maar dat
interesseert mij ook niet. Soms moet een bepaald werk klein zijn. En
een ander werk – en dat is dan meestal in mijn geval (lacht) –
moet dan groot zijn. Klaar. Elk schilderij is ook één voor mezelf.
Ik kan niet leven met een werk waar ik niet van houd. Dan bestaat het
niet. Je kunt zeggen: “Je schildert voor jezelf.” Maar dat is
natuurlijk dubbel, want ik schilder ook voor de kunstgeschiedenis. Ik
weet te veel.
Echt voor het plezier schilderen, doen mijn leerlingen
op de avondschool. Zij schilderen bijvoorbeeld een stilleven in een
impressionistische toets. En je ziet die genieten. Terwijl bij mij
elk schilderij écht wel een struggle
is. In die zin ligt dat
genot vaak niet in het schilderen – toch vaak een gevecht – maar
in het moment dat het eindelijk af is. En daar is mijn inzet groter.
Ik wil mezelf verrassen, ik wil een beeld brengen dat mij blijft
boeien. Daar haal ik mijn genot uit.
HVC:
Uit het eindresultaat dus?
Uit het eindresultaat dus?
TL:
Ja, ik ben eigenlijk heel resultaatgericht. Je hebt kunstenaars die
dat niet zijn, maar ik wel.
Ja, ik ben eigenlijk heel resultaatgericht. Je hebt kunstenaars die
dat niet zijn, maar ik wel.
HVC:
Dus toch om een aaitje te krijgen van de mensen …
Dus toch om een aaitje te krijgen van de mensen …
TL:
Neen. Van mezelf. Dat is echt dansen met mezelf (lacht). Ik schilder
eigenlijk echt de werken die ik zelf wil zien.
Neen. Van mezelf. Dat is echt dansen met mezelf (lacht). Ik schilder
eigenlijk echt de werken die ik zelf wil zien.
 |
| In the Eye of the Tiger, 2009, (olie en acryl op doek, 200 x 300cm) |
HVC:
Ik las ergens dat je graag decoratieve elementen in je werk gebruikt.
Je schrikt er bijvoorbeeld niet voor terug sjablonen te gebruiken. En
je houdt ook van schilderkundig samplen.
TL:
Ik houd niet zo erg van te ‘handige’ schilderkunst. Als iets te
virtuoos is, kan mij dat soms tegensteken. En zeker bij mezelf. Dan
heb je zo’n … In de academie noemen ze dat ‘een poot’; dan
ben je ‘een pootschilder’. En ik heb dat altijd verschrikkelijk
gevonden, die uitdrukking. Dat is zo makkelijk, zo half
expressionistisch: tjoef,
tjoef. En dat ziet er
altijd graaf uit. Maar ik vind dat ook vervelend. Omdat ik dat op een
manier te goed kan. Ik weet hoe je zoiets doet, en dus werp ik graag
obstructies op.
Ik houd niet zo erg van te ‘handige’ schilderkunst. Als iets te
virtuoos is, kan mij dat soms tegensteken. En zeker bij mezelf. Dan
heb je zo’n … In de academie noemen ze dat ‘een poot’; dan
ben je ‘een pootschilder’. En ik heb dat altijd verschrikkelijk
gevonden, die uitdrukking. Dat is zo makkelijk, zo half
expressionistisch: tjoef,
tjoef. En dat ziet er
altijd graaf uit. Maar ik vind dat ook vervelend. Omdat ik dat op een
manier te goed kan. Ik weet hoe je zoiets doet, en dus werp ik graag
obstructies op.
HVC:
Om het boeiend te houden?
Om het boeiend te houden?
TL:
Ja. En zo probeer ik andere schilderstijlen,
die ik bijvoorbeeld zie op kitscherige schilderijtjes of op
wandtapijten, erin te integreren. Als een soort Fremdkörper.
Om zo tegen mijn eigen hand in te werken. Alsof ik met mijn
linkerhand zou schilderen. Soms staat er zo iets slecht geschilderd
op het doek, en toch klopt het in het geheel beter dan dat je het zou
verbeteren. Een perspectief dat er net langs zit, bijvoorbeeld. Ook
al wil ik het perspectief niet bewust slecht zetten. Maar ik wil het
ook niet bewust goed zetten. Dus ik doe dat, en dan zegt iemand:
“Amai, dat perspectief klopt niet.” Dan denk ik: “Ja, maar dat
maakt niet uit.” Als het wel had geklopt, dan zou het misschien ook
saaier zijn geweest.
Ja. En zo probeer ik andere schilderstijlen,
die ik bijvoorbeeld zie op kitscherige schilderijtjes of op
wandtapijten, erin te integreren. Als een soort Fremdkörper.
Om zo tegen mijn eigen hand in te werken. Alsof ik met mijn
linkerhand zou schilderen. Soms staat er zo iets slecht geschilderd
op het doek, en toch klopt het in het geheel beter dan dat je het zou
verbeteren. Een perspectief dat er net langs zit, bijvoorbeeld. Ook
al wil ik het perspectief niet bewust slecht zetten. Maar ik wil het
ook niet bewust goed zetten. Dus ik doe dat, en dan zegt iemand:
“Amai, dat perspectief klopt niet.” Dan denk ik: “Ja, maar dat
maakt niet uit.” Als het wel had geklopt, dan zou het misschien ook
saaier zijn geweest.
HVC:
Iemand zag in je werk een vergelijking met kunstenaar Philip
Vandenberg.
Iemand zag in je werk een vergelijking met kunstenaar Philip
Vandenberg.
TL:
Ook met Philip Vandenberg had ik heel goede gesprekken. Ik had hem
een paar keer als gastdocent, en heb zijn werk ook altijd erg sterk
gevonden. Ik ben pas zijn atelier gaan bezoeken met zijn dochter
Hélène. Dat is eigenlijk hetzelfde verhaal als van elke kunstenaar
waar ik van houd: je kunt hem met niets vergelijken. Er zijn wel wat
raakpunten, maar eigenlijk heeft hij gewoon gedaan wat hij vond dat
hij moest doen, klaar. Dat is eigenlijk super evident. In feite zou
elke artiest dat antwoord moeten geven.
Ook met Philip Vandenberg had ik heel goede gesprekken. Ik had hem
een paar keer als gastdocent, en heb zijn werk ook altijd erg sterk
gevonden. Ik ben pas zijn atelier gaan bezoeken met zijn dochter
Hélène. Dat is eigenlijk hetzelfde verhaal als van elke kunstenaar
waar ik van houd: je kunt hem met niets vergelijken. Er zijn wel wat
raakpunten, maar eigenlijk heeft hij gewoon gedaan wat hij vond dat
hij moest doen, klaar. Dat is eigenlijk super evident. In feite zou
elke artiest dat antwoord moeten geven.
HVC:
Maar hij is toch ook ten onder gegaan omdat hij te weinig respons
had? Jij zegt: “Respons,
dat kan mij niet schelen.”
Maar hij is toch ook ten onder gegaan omdat hij te weinig respons
had? Jij zegt: “Respons,
dat kan mij niet schelen.”
Zie
jij jezelf, als er tussen hier en tien jaar geen kat nog naar je
schilderkunst komt kijken, toch verder wroeten?
jij jezelf, als er tussen hier en tien jaar geen kat nog naar je
schilderkunst komt kijken, toch verder wroeten?
TL:
Maar bij Philippe Vandenberg, dat was nu ‘geen kat’, dat waren
heel veel katten. (lacht) Misschien niet zo veel katten als hij zou
willen, maar er was toch nog veel volk. Hij heeft tijdens zijn leven
bijvoorbeeld twee grote museumshows gehad, die ik heb bezocht.
Maar bij Philippe Vandenberg, dat was nu ‘geen kat’, dat waren
heel veel katten. (lacht) Misschien niet zo veel katten als hij zou
willen, maar er was toch nog veel volk. Hij heeft tijdens zijn leven
bijvoorbeeld twee grote museumshows gehad, die ik heb bezocht.
HVC:
Maar hij vond toch dat hij te weinig werd erkend. Zie je dat ooit
gebeuren bij jezelf?
Maar hij vond toch dat hij te weinig werd erkend. Zie je dat ooit
gebeuren bij jezelf?
TL:
Ik ben niet van plan om een gefrustreerde kunstenaar te worden. Als
kunstenaar, of ook als muzikant, is het heel gemakkelijk om
gefrustreerd te zijn, want er zijn namelijk altijd mensen die meer
succes hebben. Zelfs Luc Tuymans kent nog artiesten die meer succes
hebben. En die artiesten denken: “Shit, was ik maar Picasso.” En
Picasso dacht: “Was ik maar die en die.” Enfin, neen, bij Picasso
stopt het. (lacht) Die
heeft echt bereikt wat je kunt bereiken. Je kunt altijd meer willen.
Maar carrière-ambitie vind ik niet zo’n goede motor: het volgende
werk moet de ambitie zijn. Of de volgende expo. Maar wat is ‘er’
en ‘het’? ‘Er’ komen en ‘het’ maken? ‘Er’ en ‘het’
is voor mij abstract. Het volgende werk, dat is concreet. De volgende
expo, dat is concreet. Ik probeer echt zo te leven.
Ik ben niet van plan om een gefrustreerde kunstenaar te worden. Als
kunstenaar, of ook als muzikant, is het heel gemakkelijk om
gefrustreerd te zijn, want er zijn namelijk altijd mensen die meer
succes hebben. Zelfs Luc Tuymans kent nog artiesten die meer succes
hebben. En die artiesten denken: “Shit, was ik maar Picasso.” En
Picasso dacht: “Was ik maar die en die.” Enfin, neen, bij Picasso
stopt het. (lacht) Die
heeft echt bereikt wat je kunt bereiken. Je kunt altijd meer willen.
Maar carrière-ambitie vind ik niet zo’n goede motor: het volgende
werk moet de ambitie zijn. Of de volgende expo. Maar wat is ‘er’
en ‘het’? ‘Er’ komen en ‘het’ maken? ‘Er’ en ‘het’
is voor mij abstract. Het volgende werk, dat is concreet. De volgende
expo, dat is concreet. Ik probeer echt zo te leven.
Het
feit dat ik vijftien jaar later nog altijd bezig ben, is eigenlijk
voornamelijk omdat ik mijn succes altijd heb gezien in het maken van
wat ik vond dat ik moest maken. En exposeren op de manier die ik wou,
zonder compromis. Ook door zelf veel te organiseren, zowel solo- als
groepstentoonstellingen. En ik heb door een aantal uren les te geven
en een huis te kopen, mijn leven zo georganiseerd dat ik niet
afhankelijk ben van alleen de verkoop van mijn werk. Veel mensen
proberen een succes na te streven dat ze niet zelf in de hand hebben:
bijvoorbeeld een snelle internationale carrière, of opgepikt worden
door een topgalerie, of in een museumcollectie terecht komen, … Ook
ik ben erg ambitieus en timmer aan de weg, maar ik wil mijn geluk
daar niet van laten afhangen.
feit dat ik vijftien jaar later nog altijd bezig ben, is eigenlijk
voornamelijk omdat ik mijn succes altijd heb gezien in het maken van
wat ik vond dat ik moest maken. En exposeren op de manier die ik wou,
zonder compromis. Ook door zelf veel te organiseren, zowel solo- als
groepstentoonstellingen. En ik heb door een aantal uren les te geven
en een huis te kopen, mijn leven zo georganiseerd dat ik niet
afhankelijk ben van alleen de verkoop van mijn werk. Veel mensen
proberen een succes na te streven dat ze niet zelf in de hand hebben:
bijvoorbeeld een snelle internationale carrière, of opgepikt worden
door een topgalerie, of in een museumcollectie terecht komen, … Ook
ik ben erg ambitieus en timmer aan de weg, maar ik wil mijn geluk
daar niet van laten afhangen.
 |
| Kempen |
HVC:
Vind je dat de kunstenaar een bepaalde rol moet opnemen binnen onze
maatschappij? Of vind je dat iedere kunstenaar dat voor zichzelf
beslist?
Vind je dat de kunstenaar een bepaalde rol moet opnemen binnen onze
maatschappij? Of vind je dat iedere kunstenaar dat voor zichzelf
beslist?
TL:
Ja, ik vind dat de rol die de kunstenaar heeft – namelijk kritisch
zijn en kritisch omgaan met de wereld –
een rol is die voor iedereen is weggelegd.
Ik vind dat ook een bakker – en een bankdirecteur zeker – zijn
verantwoordelijkheid moet opnemen en het best mogelijke brood bakken.
Ja, ik vind dat de rol die de kunstenaar heeft – namelijk kritisch
zijn en kritisch omgaan met de wereld –
een rol is die voor iedereen is weggelegd.
Ik vind dat ook een bakker – en een bankdirecteur zeker – zijn
verantwoordelijkheid moet opnemen en het best mogelijke brood bakken.
HVC:
Wat zie je als het belangrijkste aspect van je kunstenaarschap? Een
soort schoonheid scheppen? Ons goede schilderijen tonen?
Wat zie je als het belangrijkste aspect van je kunstenaarschap? Een
soort schoonheid scheppen? Ons goede schilderijen tonen?
TL:
Verwondering vind ik een beter woord dan schoonheid. Ik wil niet met
mijn schilderijen de wereld veranderen. Ik heb geen hoger doel dan
verrassende schilderijen maken die ontroeren en verwonderen,
en dat wil ik blijven doen. Een topschilderij kan ook een ware kick
geven. Ik ervoer dat voor het eerst voor Stalingrad,
een reusachtig schilderij van Asger Jorn, dat ik op mijn 18de
zag in Denemarken. Ik werd omvergeblazen en voelde de grond onder mij
wegzakken. Het gevoel dat je naar iets kijkt dat je ver overstijgt!
Ongelooflijk! Dezelfde emotie kan ik ervaren als ik bijvoorbeeld in
een soort oneindig landschap sta, in de bergen, of aan de zee. En die
kick kan ik in niks anders vinden dan in beeldende kunst,
en in mindere mate ook in muziek. Het is een soort sublieme ervaring.
Verwondering vind ik een beter woord dan schoonheid. Ik wil niet met
mijn schilderijen de wereld veranderen. Ik heb geen hoger doel dan
verrassende schilderijen maken die ontroeren en verwonderen,
en dat wil ik blijven doen. Een topschilderij kan ook een ware kick
geven. Ik ervoer dat voor het eerst voor Stalingrad,
een reusachtig schilderij van Asger Jorn, dat ik op mijn 18de
zag in Denemarken. Ik werd omvergeblazen en voelde de grond onder mij
wegzakken. Het gevoel dat je naar iets kijkt dat je ver overstijgt!
Ongelooflijk! Dezelfde emotie kan ik ervaren als ik bijvoorbeeld in
een soort oneindig landschap sta, in de bergen, of aan de zee. En die
kick kan ik in niks anders vinden dan in beeldende kunst,
en in mindere mate ook in muziek. Het is een soort sublieme ervaring.
En
als ik al een doel heb, is het om werken te maken die hopelijk bij
sommige mensen die sublieme ervaring – al is het maar voor enkele
seconden – teweeg brengen.
als ik al een doel heb, is het om werken te maken die hopelijk bij
sommige mensen die sublieme ervaring – al is het maar voor enkele
seconden – teweeg brengen.
HVC:
In Venetië onlangs, in het Museum voor Schone Kunsten, kon ik bijna
niet weg uit een bepaalde zaal, omdat er zoveel schilderijen me
bleven aantrekken. Ik bleef daar maar hangen en weer weggaan, en
terugkeren. Ik durfde daar zelfs niet meer terugkeren op den duur,
omdat die wachter waarschijnlijk dacht: “Wat is dat voor een rare!”
Dan voel je die verf als het ware gloeien op je borst. Helaas ervoer
ik die gloed weinig op de Biënnale zelf.
In Venetië onlangs, in het Museum voor Schone Kunsten, kon ik bijna
niet weg uit een bepaalde zaal, omdat er zoveel schilderijen me
bleven aantrekken. Ik bleef daar maar hangen en weer weggaan, en
terugkeren. Ik durfde daar zelfs niet meer terugkeren op den duur,
omdat die wachter waarschijnlijk dacht: “Wat is dat voor een rare!”
Dan voel je die verf als het ware gloeien op je borst. Helaas ervoer
ik die gloed weinig op de Biënnale zelf.
TL:
Schrijver Hugo Claus heeft eens gezegd dat als er binnen 150 jaar een
jongen tegen het meisje waarop hij verliefd is, één zin uit één
van zijn gedichten in haar oor fluistert, dan heel zijn oeuvre zin
heeft gehad. Dat vind ik een fantastische gedachte.
Schrijver Hugo Claus heeft eens gezegd dat als er binnen 150 jaar een
jongen tegen het meisje waarop hij verliefd is, één zin uit één
van zijn gedichten in haar oor fluistert, dan heel zijn oeuvre zin
heeft gehad. Dat vind ik een fantastische gedachte.
Ysbrant
verwoordt dat mooi. Hij geeft als voorbeeld de manier waarop de
Rococo–schilder
Jean-Honoré Fragonard een
plooi in een jurk schildert. Vanaf dan resoneert dat in alle plooien
die je in je verdere leven zult zien. Hij dwingt je om ineens de
schoonheid van een plooi te zien. De plooi bestond al, maar de
schilder legde die in verf vast, voor altijd. Eens je Paul Cézanne
hebt ervaren, zie je een appel anders.
verwoordt dat mooi. Hij geeft als voorbeeld de manier waarop de
Rococo–schilder
Jean-Honoré Fragonard een
plooi in een jurk schildert. Vanaf dan resoneert dat in alle plooien
die je in je verdere leven zult zien. Hij dwingt je om ineens de
schoonheid van een plooi te zien. De plooi bestond al, maar de
schilder legde die in verf vast, voor altijd. Eens je Paul Cézanne
hebt ervaren, zie je een appel anders.
Er
was eens een expo van Casper David Friedrich in Duitsland, en de rit
terug was heel lang. En heel dat landschap – het werd donker – zag ik
ineens door zijn bril. Hij dwong mij de wereld anders te zien. Dat je
dat kunt teweegbrengen: even de mensen laten stilstaan bij iets …
was eens een expo van Casper David Friedrich in Duitsland, en de rit
terug was heel lang. En heel dat landschap – het werd donker – zag ik
ineens door zijn bril. Hij dwong mij de wereld anders te zien. Dat je
dat kunt teweegbrengen: even de mensen laten stilstaan bij iets …
Al
wat ik schilder zijn beelden die al bestaan, maar ik leg die vast. Je
kunt zeggen: “Och ja, dat ken ik wel!” Maar iemand legt het vast.
Dat is ook zo in muziek, literatuur of film. In de komische Britse
reeks The Office
bijvoorbeeld, is er vaak een awkward
silence:
iedereen kent die ongemakkelijke stiltes, maar het is geniaal dat
Ricky Gervais dat vastlegt. Vanaf dan sta je er bij stil. Bij elke
stilte denk ik: “Amai, dat is hier een ‘The Office’-moment.”
En dat vind ik straf, dat je even iets ‘duidt’ en vastlegt.
wat ik schilder zijn beelden die al bestaan, maar ik leg die vast. Je
kunt zeggen: “Och ja, dat ken ik wel!” Maar iemand legt het vast.
Dat is ook zo in muziek, literatuur of film. In de komische Britse
reeks The Office
bijvoorbeeld, is er vaak een awkward
silence:
iedereen kent die ongemakkelijke stiltes, maar het is geniaal dat
Ricky Gervais dat vastlegt. Vanaf dan sta je er bij stil. Bij elke
stilte denk ik: “Amai, dat is hier een ‘The Office’-moment.”
En dat vind ik straf, dat je even iets ‘duidt’ en vastlegt.
HVC:
Dat je de waarheid ‘verkunstigt’, en dat die kunst dan weer
waarheid wordt.
Dat je de waarheid ‘verkunstigt’, en dat die kunst dan weer
waarheid wordt.
TL:
In het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen hebben ze
een schilderij van Eugène Laermans, een sociaal realist, waar hij
een moeder en kind schildert die langs een kerkmuur lopen. Op die
muur valt een streep licht. Dat heb ik dus al duizend keer gezien.
Maar door dat schilderij is dat ineens zo prachtig! Doordat hij dat
heeft geduid, valt mij dat nu ineens ook op in het straatbeeld.
In het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen hebben ze
een schilderij van Eugène Laermans, een sociaal realist, waar hij
een moeder en kind schildert die langs een kerkmuur lopen. Op die
muur valt een streep licht. Dat heb ik dus al duizend keer gezien.
Maar door dat schilderij is dat ineens zo prachtig! Doordat hij dat
heeft geduid, valt mij dat nu ineens ook op in het straatbeeld.
HVC:
Maar bij jouw werken kan je dat moeilijk zeggen, omdat het taferelen
zijn die je niet hier op de hoek van de straat tegenkomt. Je komt
hier geen berg leeuwen tegen.
Maar bij jouw werken kan je dat moeilijk zeggen, omdat het taferelen
zijn die je niet hier op de hoek van de straat tegenkomt. Je komt
hier geen berg leeuwen tegen.
TL:
Nee, dat is waar. Ik leg andere dingen vast voor de eeuwigheid:
de tragiek van een aangespoelde walvis,
bijvoorbeeld.
(lacht)
Nee, dat is waar. Ik leg andere dingen vast voor de eeuwigheid:
de tragiek van een aangespoelde walvis,
bijvoorbeeld.
(lacht)
HVC:
Hoe ga je trouwens praktisch te werk tijdens het schilderen? Hoe
ontstaan je schilderijen?
Hoe ga je trouwens praktisch te werk tijdens het schilderen? Hoe
ontstaan je schilderijen?
TL:
Ik heb eigenlijk veel ideeën, maar er zijn er weinig die blijven
hangen. Daar moet soms wat tijd over gaan, voor de interessantste
komen bovendrijven. Dat kan soms jaren zijn. Ik ben nu soms ideeën
aan het uitvoeren die ik al veel langer had, maar waar het toen het
moment niet voor was. Ik documenteer me vervolgens heel goed: vroeger
in de bibliotheek en nu op het internet. En dan maak ik voorstudies.
Dat zijn dan meestal collages waarvoor ik fotomateriaal verknip en
samenplak. Vervolgens maak ik er aquarellen van of een ets. Vroeger
maakte ik de etsen achteraf, maar nu maak ik die ook als voorstudie.
Ik heb eigenlijk veel ideeën, maar er zijn er weinig die blijven
hangen. Daar moet soms wat tijd over gaan, voor de interessantste
komen bovendrijven. Dat kan soms jaren zijn. Ik ben nu soms ideeën
aan het uitvoeren die ik al veel langer had, maar waar het toen het
moment niet voor was. Ik documenteer me vervolgens heel goed: vroeger
in de bibliotheek en nu op het internet. En dan maak ik voorstudies.
Dat zijn dan meestal collages waarvoor ik fotomateriaal verknip en
samenplak. Vervolgens maak ik er aquarellen van of een ets. Vroeger
maakte ik de etsen achteraf, maar nu maak ik die ook als voorstudie.
 |
| Atelier zomer 2015 |
HVC:
Omdat je vindt dat een schilderij een voorstudie nodig heeft voor de
opbouw?
Omdat je vindt dat een schilderij een voorstudie nodig heeft voor de
opbouw?
TL:
Ik heb schilderijen waar ik dat niet bij heb, maar sommige van mijn
schilderijen zijn zo complex qua beeld, dat ik niet zomaar kan
beginnen.
Ik heb schilderijen waar ik dat niet bij heb, maar sommige van mijn
schilderijen zijn zo complex qua beeld, dat ik niet zomaar kan
beginnen.
HVC:
Maar kan die ets dan niet toch ook al zo super zijn, dat je denkt:
“Deze ets heeft geen schilderij meer nodig!”?
Maar kan die ets dan niet toch ook al zo super zijn, dat je denkt:
“Deze ets heeft geen schilderij meer nodig!”?
TL:
Ja, dat zou kunnen. Maar ik denk dan altijd: “Elk schilderij kan
nog wel mijn beste ets overtreffen.”
Ja, dat zou kunnen. Maar ik denk dan altijd: “Elk schilderij kan
nog wel mijn beste ets overtreffen.”
HVC:
Ach zo, vertel verder.
Ach zo, vertel verder.
TL:
Die ets kan op zich bestaan. Voor het schilderij is het slechts een
leidraad. Maar daarna kan er schilderkundig
wel nog van alles gebeuren. Dat plan heb ik vaak wel nodig. Dat moet
ik dan afwisselen met periodes waarin
ik aan iets begin zonder al te veel te plannen. Dan vlieg ik er
gewoon in, bij wijze van spreken. Zoals mijn geschilderde bossen (‘De
Grote Brand’,
2011 en
‘En
Forêt de Fontainebleau’,
2011): die zijn heel
spontaan ontstaan, zonder plan. Of zonder te weten wat het
eindresultaat zal zijn. Ik moet die twee afwisselen.
Die ets kan op zich bestaan. Voor het schilderij is het slechts een
leidraad. Maar daarna kan er schilderkundig
wel nog van alles gebeuren. Dat plan heb ik vaak wel nodig. Dat moet
ik dan afwisselen met periodes waarin
ik aan iets begin zonder al te veel te plannen. Dan vlieg ik er
gewoon in, bij wijze van spreken. Zoals mijn geschilderde bossen (‘De
Grote Brand’,
2011 en
‘En
Forêt de Fontainebleau’,
2011): die zijn heel
spontaan ontstaan, zonder plan. Of zonder te weten wat het
eindresultaat zal zijn. Ik moet die twee afwisselen.
 |
| Kongoroom, 2015 (collage van monotype en houtsnede op doek: 200 x 300 xm) |
HVC:
Een leven zonder penseel of verf kun je je bijna niet voorstellen,
vermoed ik. Het gaat uiteindelijk toch altijd om de schilderkunst.
TL:
Of om grafiek. Ik heb ondertussen al veel grafische werken gemaakt.
Ik denk al even veel in drukinkt als in verf. Zeker de laatste vijf
jaar heb ik waarschijnlijk
meer grafiek gemaakt dan schilderijen. Maar voor mij is grafiek – die
collages, die houtsneden –
een soort verlengde van schilderkunst. Ze zijn voor mij even
waardevol. En verschillend genoeg om het boeiend te houden. Voor mij
is grafiek een totale verademing, een ware ontdekking.
Of om grafiek. Ik heb ondertussen al veel grafische werken gemaakt.
Ik denk al even veel in drukinkt als in verf. Zeker de laatste vijf
jaar heb ik waarschijnlijk
meer grafiek gemaakt dan schilderijen. Maar voor mij is grafiek – die
collages, die houtsneden –
een soort verlengde van schilderkunst. Ze zijn voor mij even
waardevol. En verschillend genoeg om het boeiend te houden. Voor mij
is grafiek een totale verademing, een ware ontdekking.
Het
Frans Masereelcentrum,
een centrum voor grafiek
in Kasterlee, heeft
mij enkele jaren geleden uitgenodigd voor een residentie. Het centrum
ligt tussen de bomen,
en ik besloot dat bos af te drukken. Ik heb letterlijk de bomen
ingeïnkt.
Frans Masereelcentrum,
een centrum voor grafiek
in Kasterlee, heeft
mij enkele jaren geleden uitgenodigd voor een residentie. Het centrum
ligt tussen de bomen,
en ik besloot dat bos af te drukken. Ik heb letterlijk de bomen
ingeïnkt.
Zo
ontstond de reeks Kempen
(2011) ,grote
collages van bossen in zwart-wit , samengesteld uit 10 tallen
monotypes , dit zijn unieke afdrukken, gemaakt van takken, bladeren
en schors. Ik herhaalde dit procedé met tropische planten voor de
reeks Serre
Chaude.
ontstond de reeks Kempen
(2011) ,grote
collages van bossen in zwart-wit , samengesteld uit 10 tallen
monotypes , dit zijn unieke afdrukken, gemaakt van takken, bladeren
en schors. Ik herhaalde dit procedé met tropische planten voor de
reeks Serre
Chaude.
En
daar had ik de smaak te pakken. Ideeën die al heel lang in de schuif
lagen – zoals The Study (2012), die de werkkamer van Darwin verbeeldt
en die ik als schilderij niet voor mij zag, kwamen ineens tot leven.
Ik maakte tientallen houtsneden, en monotypes van allerhande
structuren: behangpapier, hout, ruggen van boeken, planten, stoffen
enz. Deze werden ingeïnkt en afgedrukt op dun chinees papier, dan
verknipt en geplakt op doek tot een harmonieuze collageachtige
compositie. Zo ontstonden ook andere interieurs zoals een
rariteitenkabinet, Wunderkammer
(2013) of Kongo Room (2015), een overvolle koloniale woonkamer waar
jachttrofeeën prijken naast Afrikaanse kunstobjecten.
daar had ik de smaak te pakken. Ideeën die al heel lang in de schuif
lagen – zoals The Study (2012), die de werkkamer van Darwin verbeeldt
en die ik als schilderij niet voor mij zag, kwamen ineens tot leven.
Ik maakte tientallen houtsneden, en monotypes van allerhande
structuren: behangpapier, hout, ruggen van boeken, planten, stoffen
enz. Deze werden ingeïnkt en afgedrukt op dun chinees papier, dan
verknipt en geplakt op doek tot een harmonieuze collageachtige
compositie. Zo ontstonden ook andere interieurs zoals een
rariteitenkabinet, Wunderkammer
(2013) of Kongo Room (2015), een overvolle koloniale woonkamer waar
jachttrofeeën prijken naast Afrikaanse kunstobjecten.
Het
was voor het eerst dat ik houtsneden maakte en ik werd er al doende
snel beter in. Bij schilderen heb ik toch al meer oplossingen
klaarstaan. Terwijl ik dat bij grafiek nog veel harder allemaal moet
ontdekken. Uit het experiment, vanuit een soort ‘klungelen’,
ontstaan verassende werken. In zekere zin ben ik erg contraproductief
door grafiek, een medium dat net ontwikkelt is om oplages te maken,
aan te wenden voor het maken van grote unieke werken. Ik wissel
schilderen en grafiek af, en ze beïnvloeden elkaar.
was voor het eerst dat ik houtsneden maakte en ik werd er al doende
snel beter in. Bij schilderen heb ik toch al meer oplossingen
klaarstaan. Terwijl ik dat bij grafiek nog veel harder allemaal moet
ontdekken. Uit het experiment, vanuit een soort ‘klungelen’,
ontstaan verassende werken. In zekere zin ben ik erg contraproductief
door grafiek, een medium dat net ontwikkelt is om oplages te maken,
aan te wenden voor het maken van grote unieke werken. Ik wissel
schilderen en grafiek af, en ze beïnvloeden elkaar.
HVC:
Hoe zie je zelf de inhoudelijke of plastische evolutie in je werk?
Hoe zie je zelf de inhoudelijke of plastische evolutie in je werk?
TL:
Veel dingen gebeuren wel niet zo chronologisch als ze lijken. Je zou
mijn werk danig moeten antidateren en op een rij zetten, om een
logische evolutie te kunnen aantonen. Ik neem manieren van werken van
vroegere doeken over. Of ik pik thema’s soms na jaren terug op. Dus
dat is zo wat haasje-over.
Veel dingen gebeuren wel niet zo chronologisch als ze lijken. Je zou
mijn werk danig moeten antidateren en op een rij zetten, om een
logische evolutie te kunnen aantonen. Ik neem manieren van werken van
vroegere doeken over. Of ik pik thema’s soms na jaren terug op. Dus
dat is zo wat haasje-over.
HVC:
Bij jou is het niet zo dat je elk jaar sterker wilt worden?
Bij jou is het niet zo dat je elk jaar sterker wilt worden?
TL:
Nee. Ik vind ook niet dat ik beter ben geworden.
Nee. Ik vind ook niet dat ik beter ben geworden.
Ik
toon bij elke tentoonstelling werken van jaren geleden naast werken
die ik gisteren heb gemaakt. Voor mij kan dat allemaal. Ik vind het
één niet beter dan het ander, het is gewoon anders. Ik kan niet de
werken maken die ik vroeger maakte, zoals ik toen niet kon maken wat
ik nu maak.
toon bij elke tentoonstelling werken van jaren geleden naast werken
die ik gisteren heb gemaakt. Voor mij kan dat allemaal. Ik vind het
één niet beter dan het ander, het is gewoon anders. Ik kan niet de
werken maken die ik vroeger maakte, zoals ik toen niet kon maken wat
ik nu maak.
HVC:
Wordt het niet verwacht van een kunstenaar dat hij altijd beter
wordt? Toch tot een bepaalde leeftijd? Vaak wordt over kunstenaars
gezegd dat ze vanaf hun veertigste, vijftigste stagneren.
Wordt het niet verwacht van een kunstenaar dat hij altijd beter
wordt? Toch tot een bepaalde leeftijd? Vaak wordt over kunstenaars
gezegd dat ze vanaf hun veertigste, vijftigste stagneren.
TL:
Maar welke kunstenaar is nu beter geworden? Geef eens een voorbeeld.
Maar welke kunstenaar is nu beter geworden? Geef eens een voorbeeld.
HVC:
Weinig.
Weinig.
TL:
Van Gogh was al goed in de Borinage. Alleen is hij echt Van Gogh
geworden in de Provence. Maar eigenlijk was hij al van in het begin
goed. Alles zat er al in. Een later werk van een kunstenaar kan
misschien wel beter dan zijn vroege werk een tijdsgeest vatten, en
wordt daarom relevanter bevonden. Of andersom, want sommige
kunstenaars maken op jonge leeftijd hun interessantste werk.
Van Gogh was al goed in de Borinage. Alleen is hij echt Van Gogh
geworden in de Provence. Maar eigenlijk was hij al van in het begin
goed. Alles zat er al in. Een later werk van een kunstenaar kan
misschien wel beter dan zijn vroege werk een tijdsgeest vatten, en
wordt daarom relevanter bevonden. Of andersom, want sommige
kunstenaars maken op jonge leeftijd hun interessantste werk.
HVC:
Geeft je dat ook een zekere rust: “Ik moet hier niet ieder jaar
verder knallen!” ?
Geeft je dat ook een zekere rust: “Ik moet hier niet ieder jaar
verder knallen!” ?
TL:
Ik wil wel knallen, en ik wil ook mezelf verrassen, dus ik ben wel
steeds op zoek naar andere dingen. Maar of dat nu beter is, dat weet
ik niet. Soms denk ik: “Ik maak mijn werk complexer!” Maar is dat
dan beter? Nee, dan is mijn werk alleen drukker (lacht).
Ik wil wel knallen, en ik wil ook mezelf verrassen, dus ik ben wel
steeds op zoek naar andere dingen. Maar of dat nu beter is, dat weet
ik niet. Soms denk ik: “Ik maak mijn werk complexer!” Maar is dat
dan beter? Nee, dan is mijn werk alleen drukker (lacht).
Op
de academie was ik veel naïever: dan sloeg ik een boek open, daar
stond een prentje in van het skelet van een mammoet, en ik zei: “Och,
da’s sjiek!” En de volgende dag schilderde ik dat skelet: drie
meter hoog. En vanaf dat moment werd het een avontuur. Zonder mij
daar enige vragen bij te stellen. Als ik nu een werk maak, dan
documenteer ik mij en zoek ik. Is dat beter? Geen idee. Ik ben niet
meer die naïeve gast van twintig, maar ik waardeer hem wel. En ik
ben er ook soms een beetje jaloers op.
de academie was ik veel naïever: dan sloeg ik een boek open, daar
stond een prentje in van het skelet van een mammoet, en ik zei: “Och,
da’s sjiek!” En de volgende dag schilderde ik dat skelet: drie
meter hoog. En vanaf dat moment werd het een avontuur. Zonder mij
daar enige vragen bij te stellen. Als ik nu een werk maak, dan
documenteer ik mij en zoek ik. Is dat beter? Geen idee. Ik ben niet
meer die naïeve gast van twintig, maar ik waardeer hem wel. En ik
ben er ook soms een beetje jaloers op.
HVC:
Op de naïviteit van toen?
Op de naïviteit van toen?
TL:
Om gewoon te doen.
Nu denk ik daar veel harder over na. Het is niet omdat ik er meer
over nadenk, dat het beter is. Het schilderij Mammoet
uit 1999 is het enige schilderij dat bij mij thuis ophangt.
Om gewoon te doen.
Nu denk ik daar veel harder over na. Het is niet omdat ik er meer
over nadenk, dat het beter is. Het schilderij Mammoet
uit 1999 is het enige schilderij dat bij mij thuis ophangt.
 |
| Delacroix’s dream, (acryl- en olieverf 2015) |
HVC:
Je expo in het Cultuurcentrum van Hasselt (sept-nov 2015) heet
Delacroix’s
Dream. Ook in de
titels van je expo’s verwijs je graag naar de geschiedenis.
TL:
Acteur Axel Daeseleire zal die tentoonstelling openen. Hij heeft
onrechtstreeks voor de titel gezorgd. Hij deelt dezelfde interesses
als mij: Daeseleire heeft heel veel opgezette dieren, naturalia,
schelpen, insecten en dierenkoppen. En daarnaast heeft hij een
collectie van tientallen kunstwerken. Dat is echt een
privé-collectioneur.
Acteur Axel Daeseleire zal die tentoonstelling openen. Hij heeft
onrechtstreeks voor de titel gezorgd. Hij deelt dezelfde interesses
als mij: Daeseleire heeft heel veel opgezette dieren, naturalia,
schelpen, insecten en dierenkoppen. En daarnaast heeft hij een
collectie van tientallen kunstwerken. Dat is echt een
privé-collectioneur.
Hij
had een klein werkje gekocht, heel moeilijk te dateren. Het komt naar
ik vermoed uit de 19de
eeuw, maar het is een beetje in de Barokke stijl van de 17de
eeuw. Het gaat om christenen die door Romeinen voor de leeuwen worden
gegooid. Hij vroeg me: “Zou dit niet van Eugène Delacroix kunnen
zijn?” Het werk was niet kwalitatief goed genoeg, vond ik, maar ik
begreep zijn vraag wel. Het leek een beetje op een werk dat de Franse
schilder uit de Romantiek had kunnen maken. En dat vond ik een
interessant idee. Dus ik heb dat werk gefotografeerd en daar nu een
eigen versie van gemaakt. Ik noemde het werk Delacroix’s
Dream , het titelwerk
van de tentoonstelling.
had een klein werkje gekocht, heel moeilijk te dateren. Het komt naar
ik vermoed uit de 19de
eeuw, maar het is een beetje in de Barokke stijl van de 17de
eeuw. Het gaat om christenen die door Romeinen voor de leeuwen worden
gegooid. Hij vroeg me: “Zou dit niet van Eugène Delacroix kunnen
zijn?” Het werk was niet kwalitatief goed genoeg, vond ik, maar ik
begreep zijn vraag wel. Het leek een beetje op een werk dat de Franse
schilder uit de Romantiek had kunnen maken. En dat vond ik een
interessant idee. Dus ik heb dat werk gefotografeerd en daar nu een
eigen versie van gemaakt. Ik noemde het werk Delacroix’s
Dream , het titelwerk
van de tentoonstelling.
Er
hangt op de expo ook een doek met daarop een bos met tussen de bomen
twee parende herten. Die neukende herten komen uit het schetsboek van
Paulus Potter, een Nederlandse 17deeeuwse
dierenschilder. Wat hij in dat schetsboek kribbelde, was voor
zichzelf: schijtende koeien en copulerende weet-ik-veel-wat. Bij
wijze van grap of voor zijn eigen entertainment. Maar die schetsen
hebben het nooit tot schilderij geschopt. Tot nu.
hangt op de expo ook een doek met daarop een bos met tussen de bomen
twee parende herten. Die neukende herten komen uit het schetsboek van
Paulus Potter, een Nederlandse 17deeeuwse
dierenschilder. Wat hij in dat schetsboek kribbelde, was voor
zichzelf: schijtende koeien en copulerende weet-ik-veel-wat. Bij
wijze van grap of voor zijn eigen entertainment. Maar die schetsen
hebben het nooit tot schilderij geschopt. Tot nu.
Ook
zo in Delacroix’s
Dream, het werk dat
Delacroix nooit maakte. Zo is de tentoonstelling
ook mijn hommage aan Eugène
Delacroix. Ik bewonder hem niet alleen, maar deel ook zijn liefde
voor het schilderen van onder andere tijgers en leeuwen. Zoals eerder
gezegd: alles is geconnecteerd met elkaar.
zo in Delacroix’s
Dream, het werk dat
Delacroix nooit maakte. Zo is de tentoonstelling
ook mijn hommage aan Eugène
Delacroix. Ik bewonder hem niet alleen, maar deel ook zijn liefde
voor het schilderen van onder andere tijgers en leeuwen. Zoals eerder
gezegd: alles is geconnecteerd met elkaar.
Hilde
Van Canneyt 2015
Tom Liekens stelt tentoon:
van 13/09 tot 08/11/15 (Opening zo 13/09, inleiding door de heer Axel Daeseleire)
Solo-expo Delacroix’s dream
Cultuurcentrum Hasselt, Kunstlaan 5, 3500 Hasselt.
Open van di tot vrij van 10 tot 17u, za en zo van 13 tot 17u